Dr. L.N.L. Zonneveld (Amsterdam UMC)
In deze studie wordt onderzocht of de slaagkans van de medisch-technische pijnbehandelingen op de poliklinieken Pijngeneeskunde groter wordt als patiënten meer regie ervaren over hun pijn en de gevolgen van hun pijn. Om meer regie te ervaren hebben zij informatie nodig over wat pijn is en welke factoren pijn beïnvloeden. Ook moeten zij weten wat ze zelf kunnen doen om beter met hun pijn en de gevolgen ervan om te gaan. Tijdens het onderzoek krijgen patiënten bij het eerste poliklinische consult informatie over wat pijn is en welke factoren pijn beïnvloeden. Na het eerste consult krijgen zij verdere (digitale) informatie en psychologische handvatten voor zelfmanagement. Vervolgens wordt nagegaan of deze stappen tot succesvollere patiëntenzorg leiden en of dat tegen lagere kosten is. Als dit het geval is, dan wordt de aanpak beschikbaar gesteld aan alle non-profit poliklinieken Pijngeneeskunde.

E. Stortelder Arts (RadboudUMC)
met vasculaire malformaties (misvorming van de bloedvaten) moeten vaak operaties ondergaan. Dat veroorzaakt pijn, angst en stress. Het team van Stortelder Arts wil een integrale benadering van de behandeling voor deze kinderen stimuleren, zodat behandelingen veiliger worden en pijn, angst- en stressreacties kunnen worden verminderd. Hierbij willen ze Virtual Reality (VR) inzetten. Zij betrekken patiënten, behandelaars en VR ontwikkelaars bij deze studie.

Wij, (Romée Bessembinder en Floor Leeferink van Universiteit Twente) willen onderzoeken welke verbeteringen nodig zijn in de doorverwijzing van de eerste lijn (bijv. de huisarts) naar het ziekenhuis en vandaar naar gespecialiseerde pijnzorg. Wij willen graag van patiënten met chronische pijn horen, welke verbeteringen zij nodig vinden. Wij zijn op zoek naar patiënten met chronische pijn aan spieren, pezen, botten, gewrichten, gewrichtsbanden en/of zenuwen. Om uw ervaringen te weten te komen, vragen wij u bijgaande vragenlijst in te vullen. Het invullen ervan duurt ongeveer 25 minuten. Als u mee doet, dan willen wij u hiervoor bij voorbaat bedanken. Als u een samenvatting van de resultaten wilt ontvangen: wilt u dan aan het einde van de vragenlijst uw e-mailadres invullen? En als u in vervolg op de invulling van de vragenlijst aanvullend telefonisch geïnterviewd wilt worden, kan u dat daar ook aangeven.

DOEL VAN DE STUDIE
Het doel van deze studie is om te leren van uw ervaringen met de behandeling van uw chronische pijn en de verwijzing naar andere zorgverleners. Hiermee kan in de toekomst de screening, doorverwijzing en behandeling van chronische pijn mogelijk verbeterd worden.

Voor de vragenlijst klik hier

Per 1 februari loopt er op de spoedeisende hulp van 12 Nederlandse ziekenhuizen een onderzoek naar chronische pijn genaamd de PRACTICE onderzoekslijn.

De PRACTICE onderzoekslijn is een landelijk studieproject waarbij er gekeken wordt naar het aantal patiënten dat chronische pijnklachten ervaart na een bezoek aan de Spoedeisende hulp met pijn. Middels dagelijkse vragen en een aantal vragenlijsten wordt ook gekeken naar risicofactoren en patiëntkenmerken die bijdragen aan de ontwikkeling van chronische pijn. In verschillende Nederlandse ziekenhuizen kunt u gevraagd worden om mee te doen aan deze studie. Dit kan in een online omgeving door middel van een internetsite of -applicatie.

Voor vragen en opmerkingen kunt u mailen naar: Practice@franciscus.nl

Voor een buitenstaander is het een bijna onvoorstelbare situatie: de amputatie van een lichaamsdeel – na een ongeval, na ziekte, na de operatie. Veel dingen spelen hier opeens een cruciale rol. Hoe gaat de betrokken persoon om met de situatie, zowel fysiek als mentaal? Hoe gaat hij om met de mogelijk visuele vlek? Hoe zit het met het beroep, kan hij het nog uitoefenen of moet hij op zoek naar een nieuwe baan?

Dit zijn slechts enkele van de meer specifieke problemen die zich voordoen, afhankelijk van de statistieken en het soort amputatie in meer dan 50 procent van alle gevallen: fantoompijn. Ze variëren van een licht tintelend gevoel tot hevige pijn en leiden vaak tot het feit dat het dagelijks leven en de participatie van de getroffenen bij normale activiteiten ernstig beperkt zijn.

Het succes van de klassieke behandeling is vaak laag

Een probleem is fantoompijn, ook met betrekking tot de postoperatieve zorg, omdat hier tot nu toe weinig aandacht aan besteed wordt. Gewoonlijk worden alleen de directe, fysieke effecten van de getroffenen behandeld – medicijnen worden gebruikt om de pijn te verlichten in een deel van het lichaam dat niet langer bestaat. De kosten van een dergelijke behandeling zijn hoog – en het succes laat bijna altijd iets te wensen over.

Het project GAPP, een afkorting voor ‘Gamification Against Phantom Pain’, wil daar verandering in brengen. Achter het project staat een netwerk van Kaasa Health GmbH uit Düsseldorf samen met KSG Klinik-Service-Gesellschaft mbH uit Keulen. Vertaald, de titel van het project betekent zoiets als: Het spelen van de fantoompijn, en daar draait het allemaal om – letterlijk. Concreet vertrouwt het project op innovatieve technologieën zoals trainingsprogramma’s in virtual reality. Ze zijn niet alleen veel goedkoper dan de alternatieve, momenteel bestaande behandelingsopties, maar ook vrij van bijwerkingen, hebben geen recept nodig en laten in de praktijk de betere resultaten zien.

Help via virtual reality

Een belangrijke rol speelt de integratie van op computerspellen gebaseerde elementen. Ze helpen de motivatie en betrokkenheid van de betrokkenen met betrekking tot de therapie te vergroten en zo hun succes op lange termijn te garanderen. Het centrale doel van het project is om het prototype van een behandelmodule te ontwikkelen die aantoonbaar patiënten met fantoompijn helpt met zijn virtuele realiteit en op computerspellen gebaseerde componenten.

De deelnemers zijn begonnen aan de eerste fase van het project. Door middel van interviews met patiënten en therapeuten worden de vereisten voor een dergelijke module ontwikkeld in termen van structuur en inhoud. In een tweede stap wordt een prototype ontwikkeld, vervolgens getest en uiteindelijk onderzocht door de therapeuten in de deelnemende klinieken om te bepalen of het in de praktijk werkt en ook door de patiënten wordt geaccepteerd.

“Playing the Pain Game: Gamified Virtual Reality voor de behandeling van patiënten met fantoompijn na arm- en beenamputaties.” Wat een paar jaar geleden op sciencefiction leek, zou nu snel realiteit kunnen worden dankzij technologische vooruitgang en EFRO-ondersteuning, waardoor het leven van veel patiënten aanzienlijk wordt verbeterd.

Meer informatie over het project

Feiten en cijfers
873.327 euro Totale investering
waarvan:
436.664 euro EFRO-subsidies
84.082 euro NRW staatsfondsen

projectpartners
Kaasa Health GmbH
KSG Clinic Service Company mbH

looptijd
01.10.2015 – 30.09.2018

Chronische pijn is een groot, complex en duur probleem en heeft een forse impact op kwaliteit van leven, dagelijks functioneren, stemming en ziekteverzuim. Een deel van de patiënten komt uiteindelijk terecht in een chronische pijnrevalidatie programma, waarbij het leren omgaan met de chronische pijn voorop staat. Aanleiding voor het onderzoeksproject SOLACE is het probleem dat bij een deel van deze patiënten na verloop van tijd sprake is van terugval van de behandelresultaten en terugkeer van de ervaren klachten. Bij een aantal revalidatiecentra in Nederland bestaan vragen over de effectiviteit van de gegeven chronisch pijn programma’s op de lange termijn. De onderzoeksvraag luidt `Wat is het lange termijneffect van een chronisch pijnprogramma en zijn er strategieën te ontwikkelen om terugval te voorkomen?’.

Het doel van het onderzoek is dan ook het ontwikkelen en samenbrengen van kennis en kunde op het gebied van zelfmanagement en chronische pijn revalidatie.

De onderzoeksvraag valt in twee delen uiteen:

Wat zijn de lange termijneffecten van chronische pijnrevalidatie en welke klinische kenmerken hebben patiënten die een terugval ervaren?
Welke strategieën zijn er te ontwikkelen ter ondersteuning van zelfmanagement na het volbrengen van een chronisch pijnprogramma?
Het onderzoek valt in vier onderdelen uiteen:

Retrospectieve survey 
Om een antwoord te vinden op deelvraag 1 wordt een retrospectieve survey naar de effecten van pijnrevalidatie, mate van zelfmanagement en het percentage terugval op 6 maanden uitgevoerd. Deze survey vindt plaats bij de betrokken revalidatiecentra onder alle patiënten die een chronische pijnrevalidatie programma hebben afgesloten. Volgens het protocol vullen deze patiënten na 3 en na 12 maanden na de start van de revalidatie een korte vragenlijst in. Voor dit onderzoek wordt gevraagd ook na 6 maanden na afloop aan een meting mee te doen. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van de Nederlandse Dataset Pijnrevalidatie, aangevuld met de Pain Self-Efficacy Questionnaire (PSEQ) en de Illness Perception Questionnaire (short version).

De data die tot nu toe zijn verzameld, blijken echter voor een deel incompleet, vervolgdata ontbreken. Het is lastig om deze dataset te gebruiken voor effectstudies, omdat er meerdere redenen zijn waarom de dataset niet volledig is (logistieke proces, vragenlijsten niet gestuurd, geen respons, etc.). Het kost extra tijd om de missing data en de redenen hiervoor te achterhalen. Het streven blijft om aan het eind van het project een analyse te hebben gedraaid en de resultaten te rapporteren. De inclusie loopt daarom door tot december volgend jaar.

Systematic review
Het systematisch literatuuronderzoek naar de effecten van de pijnrevalidatie, de vraag waarom patiënten terugvallen, en mogelijke voorspellers hiervoor verloopt volgens planning.

De zoekopdrachten zijn uitgevoerd, het protocol is ingediend en gepubliceerd. Door de gekozen definitie van zelfmanagement, gekoppeld aan chronisch pijn, zijn er vrij veel artikelen overgehouden, namelijk 90 titels. De inhoud is niet uit de abstracts is te halen, daarom worden full tekst artikelen gelezen. Twee studenten van de bachelor fysiotherapie zijn hierbij betrokken. Het streven is de review voor de zomer gereed te hebben.

Co-design
Om inzicht te krijgen in alle aspecten die bij de revalidatie en in de thuissituatie een rol spelen, zijn het afgelopen jaar verschillende activiteiten ondernomen: co-design sessies met de onderzoekers van het consortium en met de professionals van Adelante en MUMC+ en de interviews met 10 professionals en met 10 patiënten. Gezocht is naar de achterliggende redenen die de terugval mogelijk hebben veroorzaakt en naar methoden die behulpzaam zouden kunnen zijn om dergelijke terugval te voorkomen. De gegevens zijn geanalyseerd en geclusterd in diverse thema’s.
Vervolgens heeft een groep van 60 studenten van de minor Co-Design Studio en de master Innovation in European Business de opdracht gekregen op basis van deze gegevens interventie strategieën te ontwerpen. In 3 weken hebben de studenten in drie fases interventies ontwikkeld en meteen getest. De eerste twee testen vonden plaats bij willekeurige passanten in Hoog Catharijne en tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven. Aan hand van de reacties zijn de interventies verder doorontwikkeld. De laatste test vond op 26 oktober plaats tijdens de informatiemarkt bij Adelante in Hoensbroek. De uiteindelijke resultaten zijn op 29 oktober gepresenteerd aan het SOLACE-consortium.

Als volgende stap in co-design traject is een co-design sessie gepland op 3 februari 2016. Op basis van alle kennis waarover we nu beschikken, worden een aantal richtingen voor interventies uitgezet. Drie studenten gaan hiervoor een gebruikersonderzoek doen. Eventueel kan worden gedacht aan een mini pilot, om de interventie uit te proberen bij aantal mensen, echter uitsluitend kwalitatief. Op basis van de resultaten wordt in een vervolg sessie met het consortium en experts één interventie, of een combinatie van elkaar versterkende interventies, gekozen en ontwikkeld die testbaar is in de pilot.

Pilot
Om een antwoord te krijgen op de vraag of de ontwikkelde strategieën effectief zijn in het terug brengen van het percentage terugval wordt een pilot uitgevoerd. Deze pilot wordt in het tweede jaar uitgevoerd.
Consortium partners

Hogeschool Utrecht: Lectoraten Leefstijl en Gezondheid, Co-Design en Crossmediale communicatie in het publieke domein
Revalidatiecentra Adelante (Hoensbroek) en MUMC+ (Maastricht), Universiteit Maastricht
Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF)
Samenwerkingsverband Pijnpatiënten naar één stem, waarbij een groot aantal patiëntenverenigingen zijn aangesloten.
Raadpleeg voor meer informatie de projectsite Solace.

Financiering
Het onderzoek wordt gefinancierd door Sia-RAAK Publiek

Het Pijnkenniscentrum van het UMCG doet onderzoek naar de effecten van psychologische behandeling in de eerste lijn bij patiënten met chronische pijn.